Bewijzen en redeneren voor informatici 

Oefenzitting 6: Kardinaliteit

Basisconcepten

\(|A| = |B|\)

  • Verzameling \(A\) en \(B\) hebben evenveel elementen.
  • \( \Leftrightarrow \) er bestaat een bijectie tussen \(A\) en \(B\)

Kardinaliteit \(|S|\)
Het aantal elementen in een verzameling \(S\)

We zijn geïnteresseerd in de kardinaliteit van eindige én oneindige verzamelingen.

  • Bij een eindige verzameling is "de kardinaliteit bepalen" hetzelfde als "het aantal elementen tellen".
  • De "bijectie-definitie" zorgt dat we ook betekenisvolle uitspraken kunnen doen over "het aantal" elementen in een oneindige verzameling.

N.b. Als je het aantal elementen telt van verzameling \(V=\{A,B,C\}\), dan maak je (impliciet) een bijectie tussen \(V\) en de verzameling \(T=\{1,2,3\}\).
Je "bewijst" de gelijke kardinaliteit door een concreet voorbeeld te geven van een bijectie
\(T \rightarrow V\), vertrekkende van een verzameling \(T\) met gekende kardinaliteit, \(|T|=3\).

Basisconcepten

  • Kardinaliteit van meerdere verzamelingen:
    • Tel de doorsnede niet dubbel,
      \(|A \cup B| = |A| + | B| - |A \cap B|\)
    • in het algemeen: inclusie-exclusie-principe,
      $$|\bigcup_{i=1}^{n} V_i| = \sum_{I \subseteq \{1, 2, \ldots n\}, |I|\,oneven} | \bigcap_{i \in I}V_i| - \sum_{I \subseteq \{1, 2, \ldots n\}, |I|\, even} | \bigcap_{i \in I}V_i|$$
       
  • Kardinaliteit cartesisch product,
    \(|W \times F| = |W| \cdot |F|\)
     
  • Kardinaliteit machtsverzameling,
    \(|\mathcal{P}(A)| = 2^{|A|}\)
     

Bij het maken van een willekeurige deelverzameling \(R \subseteq A\), maak de keuze \(\forall x \in A\) of \(x \in R \).

Dat geeft \(|A|\) binaire keuzes.

Basisconcepten

  • Aantal afbeeldingen van \(A\) naar \(B\)
    • \(|B^A| = |B|^{|A|}\)
    • Een groep studenten \(S\) bestelt een rondje (1 consumptie pp.)
      op café met menu \(M\). Aantal mogelijke bestellingen \(=|M|^{|S|}\)
  • Aantal injecties van \(A\) naar \(B\)
    • faculteit \(n! = n \cdot (n-1) \cdot (n-2) \cdots 2 \cdot 1\)
    • \(\frac{n!}{(n-m)!}\)
    • Aantal manieren om \(m\) kindjes in
      \(n\) botsauto's te krijgen
  • Aantal bijecties van \(A\) naar \(B\), \(|A| = |B| = n\)
    • \(n!\)
    • Aantal permutaties van \(A\)
  • Aantal deelverzamelingen van \(A\) met grootte \(m\), als voor \(A\) zelf geldt \(|A|=n\).
    • \(\frac{n!}{m!(n-m)!}\)
    • Binomiaalcoëfficient: \(C^m_n = {{n}\choose{m}} = \frac{n!}{m!(n-m)!}\)
    • Aantal mogelijke manieren om een lottoformulier in te vullen.

Basisconcepten

  • Voor oneindige verzamelingen: lees het Hilbert-hotel (zie cursus)
     
  • Kardinaliteit van natuurlijke getallen \(\mathbb{N}\)
    • \(|\mathbb{N}| = \aleph_0\)
    • \(\aleph_0\) is geen natuurlijk getal
    • \(|\mathbb{N}| = |\mathbb{Z}| = |\mathbb{Q}| \)
      want er bestaan bijecties.
    • Deze verzamelingen zijn aftelbaar oneindig

       
  • Kardinaliteit reële getallen \(\mathbb{R}\)
    •  \(|\mathbb{N}| < |\mathbb{R}| \)
    • Het diagonalisatiebewijs van Cantor toont aan dat men de elementen van \(\mathbb{R}\) niet kan oplijsten, dus is een bijectie met \(\mathbb{N}\) onmogelijk.
    • Zo'n verzameling is onaftelbaar oneindig

Oefeningen

Oefening 8.1

Oefening 8.1

Oefening 8.1

Oefening 8.5

Oefening 8.13

Gegeven een 10 mannen en 8 vrouwen:

  • Hoeveel verschillende hetero-huwelijken zijn er mogelijk?
  • Hoeveel verschillende homohuwelijken zijn er mogelijk?

Oefening 8.29

Gegeven: een doos met 5 witte en 6 zwarte balletjes.

Oefening 8.29

Gegeven: een doos met 5 witte en 6 zwarte balletjes.