Engels
IJslands
Noors
Duits
N Ndl
Zweeds
B Ndl
Deens
taalverwantschap
TAALVERWANTSCHAP
wb. p. 22
oefening 1
fonologisch
Ndl tweeklank "ui" => Dts/Eng "au"
andere paren: eet/eat, Glas/glass
morfologisch
gebruik van lidwoorden - aanduiding meervoud
uitgang 3de persoon enkelvoud
SYNTACTISCH
vaste volgorde in Ndl/Dts hoofdzin: onderwerp, pv, lv/ndng (SVO) vaste volgorde in Ndl/Dts bijzin: onderwerp, lv/ndng, pv (SOV)
vaste volgorde in Eng hoofd- en bijzin: onderwerp, pv, lv/ndng (SVO)
S: subject, V: verb, O: object
wb. p. 22
oefening 2
bepaalde lidwoorden
Ndl: 2 - Dts: 3 - Eng: 1
Naamvallen
Ndl: geen - Dts: 4 - Eng: geen
maar: Eng en Ndl hebben nog resten!
regelmatige ww's in o.t.t.
Ndl: 3, Dts: 4, Eng: 2
NORMALE WOORDVOLGORDE
Ndl en Dts: SVO in hoofdzin, SOV in bijzin
Eng: SVO in hoofdzin en bijzin
werkwoorden
Ndl, Dts en Eng: sterke en zwakke werkwoorden
adjectief
Ndl: licht verbogen - Dts: doorgedreven verbogen
Eng: niet verbogen
| NDL | DUITS | ENGELS | ZWEEDS | DEENS | NOORS |
|---|---|---|---|---|---|
| boek | Buch | book | bok | bog | bok |
| dag | Tag | day | dag | dag | dag |
| geven | geben | give | giva | give | gi |
| hand | Hand | hand | hand | hånd | hånd |
| wij | wir | we | vi | vi | vi |
Centrale woordenschat/Erfwoordenschat: woordenschat voor alledaagse, concrete zaken: getallen, fauna, flora, lichaamsdelen, verwanten, weersomstandigheden, basishandelingen enz.
taalverwantschap
"Een erfwoord van een taal is een woord dat geërfd is uit de woordenschat van de taal of talengroep waar het woord van afstamt. Als tussen de centrale woordenschat of erfwoordenschat van twee talen regelmatige overeenkomsten in klank en vorm optreden, spreken we van taalverwantschap." (wb. p. 24)
taalverwantschap
"We spreken van taalverwantschap als twee taalvariëteiten die we nu als afzonderlijke talen beschouwen historisch gegroeid zijn uit dezelfde taal, al dan niet met verschillende variëteiten tussenin."
dialecten
"Een dialect is een taalvariëteit die gekenmerkt wordt
door een beperkt geografisch bereik."
dialectKAARTEN
"Het bereik van dialecten of dialectische taalelementen
kan worden uitgezet op dialectkaarten."
MIDDELNEDERLANDS
Vlaamse benaming: Dietsch
Limburgse benaming: Duutsch
Engelse benaming voor Nederlands: Dutch
Duitse benaming voor Duits: Deutsch
De benratherlinie
wb. p. 29
oefening 11a en 11b
de hoogduitse klankverschuiving
"Taalkundigen veronderstellen dat vanaf 500 na Christus in het West-Germaanse taalgebied vanuit het zuiden een verandering van klanken begon. Later heeft men die klankverschuiving Tweede of Hoogduitse klankverschuiving genoemd.
| West-Germaans |
|---|
| /p/ |
| /t/ |
| /k/ |
| Hoogduits |
|---|
| /pf/ en /f/ |
| /ts/ en /s/ |
| /kχ/ en /χ/ |
FONETISCH SCHRIFT
Fonetisch schrift bevat een teken voor alle klanken waarvan we weten dat het menselijke spraakorgaan ze kan produceren. Meestal gebruikt men het
International Phonetic Alphabet (IPA).
Notatie: [t] of <t>
FONemen
Fonemen zijn de klanken die een taal gebruikt om woorden te vormen. Elke taal heeft haar eigen set fonemen.
Notatie: /t/
(zie handboek p. 498)
De benratherlinie
| Nederlands | moeder mam |
tuin (boom)gaard(e) |
water | drie |
|---|---|---|---|---|
| Duits | Mutter | Garten | Wasser | drei |
| Frans | mère | jardin | l'eau | trois |
| Engels | mother mum |
garden | water | three |
| Latijn | mater | hortus | aqua | tre |
| Schots | màthair | gàrradh | uisge | tri |
| Russisch | matb | sad -grad (Leningrad) |
vody (wodka) |
tri |
| Sanskriet | matar | aaraama udyaana |
udan | trayah trini |
| Litouws | motina | sodas | vanduo | trys |
| Hindi | Māṁ | Udyāna | Pānī | Tīna |
| Nederlands | moeder | nacht | neus | drie |
|---|---|---|---|---|
| Duits | Muter | Nacht | Nase | drei |
| Engels | mother | night | nose | three |
| Zweeds | moder | natt | näsa | tre |
| Frans | mère | nuit | nez | trois |
| Italiaans | madre | notte | naso | tre |
| Pools | matka | noc | nos | trzy |
| Russisch | matj | noch | nos | tri |
| Baskisch | ama | gal | südür | hirur |
| Fins | äiti | yö | nenä | kolme |
| Hongaars | anya | éjszaka | orr | három |
| Turks | anne | gece | burun | üç |
| Nederlands | moeder mam |
tuin (boom)gaard(e) |
water | drie |
|---|---|---|---|---|
| Duits | Mutter | Garten | Wasser | drei |
| Frans | mère | jardin | l'eau | trois |
| Engels | mother | garden | water | three |
| Latijn | mater | hortus | aqua | tre |
| Schots | màthair | gàrradh | uisge | tri |
| Russisch | matb | sad -grad (Leningrad) |
vody (wodka) |
tri |
| Sanskriet | matar | aaraama udyaana |
udan | trayah trini |
| Litouws | motina | sodas | vanduo | trys |
| Hindi | Māṁ | Udyāna | Pānī | Tīna |
| Indo-Europees | *méhtēr | *ghor-to- | *wódr̥ | *treies |
de Indo-europese stamtaal
"Onder meer de Germaanse, Romaanse (of Italische) en Slavische talen stammen af van één enkele stam- of oertaal, die meer dan 5000 jaar geleden werd 'gesproken' in een gebied dat zich uitstrekte van Europa tot Indië, en die we daarom het (Proto-)Indo-Europees." (wb. p. 25, hb. p. 556)
de Indo-europese TAALFAMILIE
"De Indo-Europese taalfamilie is de grootste en meest invloedrijke ter wereld. Men onderscheidt twee grote groepen binnen het Indo-Europees: de kentumtalen en de satemtalen, naar het woord voor 'honderd', dat in het Latijn centum en in het Avestisch (een oude Indische taal) satem luidt. Tot de kentumtalen behoren de Germaanse talen, het Grieks, het Italisch en het Keltisch. Tot de stemtalen behoren de Baltische talen, de Slavische talen, de Indische talen en de Iraanse talen." (wb. p. 26)
als de lente komt
- lees de tekst in je werkboek p. 27
- markeer terwijl je leest de kern van elke paragraaf
- vul het schema in je werkboek p. 28 aan
wb. p. 23
oefening 4
VALSE VRIENDEN
"Woorden die qua vorm op een woord uit een andere taal lijken, maar niet dezelfde betekenis hebben, noemen we valse vrienden (faux amis, false friends, falsche Freunde). Meestal leiden zulke woordparen tot verwarring, wat zich uit in versprekingen, vertaalfouten of verkeerd begrijpen. Soms veroorzaken ze een humoristisch effect."
meneer, wat moeten we nu eigenlijk kennen?
OVERZICHT lessen
oef. 1 en 2 => talen tonen gelijkenissen => taalverwantschap
Germaanse talen: taalverwantschap doorheen tijd en ruimte
ruimte: dialecten en dialectkaarten => kerngebieden en tussenzones
=> terraslandschap van dialecten tussen Nederlands en Duits
=> Benratherlinie
vb. evolutie in Germaanse talen: Hoogduitse klankverschuiving
=> Benratherlinie
Germaanse talen => Germaans => Indo-Europese stamtaal (ontdekt o.m. door erfwoordenschat) => Indo-Europese talengroep: evolutie en territorium
voorbeeld evolutie in Indo-Germaans: 'lente'
valse vrienden: verraderlijke gelijkenissen tussen woorden
OVERZICHT leerstof
Volgende basisbegrippen:
Valse vrienden
Taalverwantschap
Erfwoordenschat/Centrale woordenschat
Germaanse talen
Indo-Europese stamtaal
Indo-Europese taalfamilie
Hoogduitse klankverschuiving
Fonetisch schrift en fonemen
Dialecten en dialectkaarten
Terraslandschap dialecten tussen Nederlands en Duits
Benratherlinie
OVERZICHT leerstof
Je kan talen vergelijken (op klankniveau, woordniveau, en zinsniveau , alsook m.b.v. woordenschat).
Je kan voorbeelden geven van Indo-Europese en Germaanse talen.
Volgende begrippen en woorden kan je correct hanteren:
fonologie, morfologie, syntaxis, naamvallen, SVO/SOV-talen, 'verbuigen'