Starożytność
ok. 4 tyś. lat p.n.e - 476 r n.e.

 

Starożytność to okres, w którym rozwinęły się

 największe cywilizacje: Egipt, Grecja i Rzym.

 

Egipt
3100 - 323 p.n.e.

Czas trwania : około 20 stuleci

Miejsce: Dolina Nilu

Cechy sztuki: podporządkowanie wierzeniom religijnym

Sztuka ta wykształciła własny kanon

i wyrafinowane formy, które w niewielkim stopniu zmieniały się 
w kolejnych wiekach.

Malarstwo

  • było ściśle powiązane z architekturą
  • pełniło funkcję zdobniczą
  • pełniło funkcje ideologiczną
  • podkreślało boski status władcy
  • wyrażało podporządkowanie religii
  • ukazywało wyobrażenia na temat życia pozagrobowego

Najważniejsze informacje

  • freski - malowidła ścienne
  • polichromowane reliefy
  • malarstwo papirusowe związane min. z obrzędami pochówku
  • perspektywa pasowa i kulisowa
  • kanon egipski - czyli ukazywanie postaci jednocześne z profilu i z przodu
  • połączenie obrazu i słowa - umieszczanie na freskach hieroglifów, które wyjaśniały znaczenie scen i jednocześnie pełniły funkcję dekoracyjną
  • malarstwo narracyjne - sekwencje scen w kompozycji pasowej wraz z hieroglifami, które można odczytać jako opowieść

tematyka:

  • portrety faraonów i dostojników
  • wyobrażenia bóstw w ludzkich postaciach z głowami zwierząt, czy ptaków
  • sceny religijne
  • sceny rodzajowe przedstawiające codzienne czynności i obrzędy Egipcjan

 

Polowanie na dzikie ptactwo Malowidło z grobu Menny (Teby) pisarza i urzędnika w królewskich dobrach Totmesa IV. Menna z rodziną poluje na ptactwo wodne. Ginące ptaki są magiczno-poetyckim symbolem pokonanych demonów. Dwie ryby unoszące się w „górze wodnej” to Tilapia, symbol duszy zmarłego. Na uwagę zasługuje pełna wdzięku naga postać córki Menny, która pochyla się z łodzi, zbierając nenufary

ok. 1275 p.n.e.

papirus ukazujący scenę ważenia dusz

Rzeźba

podobnie jak malarstwo podporządkowana była 

architekturze

Rzeźby wykonywane były z trwałych materiałów takich jak granit czy bazalt, dzięki czemu wiele z nich przetrwało do naszych czasów..

Najważniejsze informacje

  • pełnowymiarowe posągi z jednolitego bloku kamienia, przeznaczone do oglądania od frontu
  • płaskorzeźby (reliefy płaskie, wklęsłe i wypukłe) czasem chromowane (malowane),  zdobiące z zewnątrz i od wewnątrz  świątynie i grobowce, a także kolumny, obeliski itp.

 

Cechy rzeźby oficjalnej ukazującej faraonów

i dostojników:

monumentalna,

statyczna,

  • pozbawiona indywidualnych rysów,
  • uproszczona, z repertuarem póz ograniczonych do stojącej, kroczącej i siedzącej,
  • twarz w wyrazie tzw. bezczasowej młodości - wyidealizowana i pozbawiona emocji, o charakterystycznym łagodnym usmiechu

Główna cecha przedstawiająca zwykłych ludzi np. niższą rangą urzędników to

realizm - wynikający

z głębokiej  obserwacji ruchów ciała rysów twarzy, szczegółu ubiorów

Dzieła polichromowane (często  jaskrawe), zdobione półszlachetnymi kamieniami

i emalią

Posąg Ramzesa II

w Luksorze

Nefretete, żona Echnatona,

Thutmosis, 1345 r. pne

Skryba z cmentarzysta Sakkara, poloichromowany wapień, oczy z kryształow i miedzi, 2600–2350 pne

Aleja Sfinksów w świątyni w Luksorze

Architektura

Zachowana do dziś architektura, to

  • świątynie grobowe, przeznaczone do rytuałów pogrzebowych 
  • grobowce faraonów i dostojników
  •  świątynie poświęcone bogom, 

 

Inne budynki i domostwa zwykłych ludzi wznoszono

z mniej trwałych surowców, dlatego nie zachowały się one do naszych czasów.

Najważniejsze informacje

  • posługiwano się różnymi rodzajami kamienia, często wielkimi blokami skały, bez zaprawy murarskiej
  • typy grobowców  - mastaby (w formie ściętego ostrosłupa na planie prostokąta) i piramidy schodkowe groby kute w skale

piramida schodkowa

mastaba

  • projektowanie grobowców niczym labiryntu, aby chronić sarkofag zmarłego oraz wszystkie przedmioty, w które wyposażono komorę grobową
  • stałymi elementami układu przestrzennego świątyni były pylony - czyli wysokie wieże w kształcie zbliżonym do trapezu, umieszczone po obu stronach bramy świątyni , hypostyl - (sala hypostylowa to duże pomieszczenie wsparte na kilku rzędach kolumn, oddzielające dziedziniec od wnętrza  zamkniętego, niedostępnego dla wyznawców), sala stołu ofiarnego, sala na barkę (przechowywano w niej model łodzi służący do przenoszenia posągu boga w czasie procesji), sanktuarium (najważniejsza część świątyni - wierzono, że bóstwo przebywa tam osobiście)

Schemat świątyni egipskiej

pylony

sala hypostylowa

  • obeliski - stawiane najczęściej przed wejściem do świątyni wysokie, czworoboczne słupy zwężające się ku górze, ze szczytem w kształcie piramidy i bokami pokrytymi płaskorzeźbionymi hieroglifami

 

  • masywne kolumny zdobione barwnymi reliefami z głowicami o wzorach inspirowanych roślinnościa Egiptu (palmowym, lotosowym, papirusowum)

betonowy obelisk Luxor

kolumny egipskie

Sztuka użytkowa

Zachowane do dzisiaj przedmioty codziennego użytku pochodzą głównie z grobowców, a więc są wykonane z wyjątkową starannością, by zapewnić zmarłemu wygodę i bogactwo w życiu wiecznym.

Najważniejsze informacje

  • przedmioty przeznaczone do obrzędów pogrzebowych i wyposażenie domu zmarłego - talizmany, biżuteria, meble, naczynia, maski grobowe, sarkofagi - zwykle tworzone z kosztownych materiałów (złoto, kamienie szlachetne, drewno, emalia)
  • uszebti - drewniane, gliniane lub kamienne realistyczne figurki ludzi wykonujących codzienne czynności, mające zastępować pochowana osobę  w pracach w życiu pozagrobowym, umieszczane w grobowcu razem z sarkofgiem zmarłego
  • wazy kanopskie (kanopy) - kamienne naczynia z wieczkami w formie głów ludzkich lub zwierzęcych, służące do przechowywania wnętrzności zmumifikowanych zmarłych

O sztuce Starożytnego Egiptu w skrócie

  • kultowa, ideologiczna i propagandowa funkcja sztuki
  • ścisły związek malarstwa i rzeźby z architekturą
  • stosowanie perspektywy pasowej, kulisowej i odwróconej (polegającej na tym, że punkt zbiegu linii perspektywicznych znajduje się przed płaszczyzną obrazu, a nie, jak w perspektywie linearnej, za nią. Przedstawione obiekty rozszerzają się w miarę ich oddalenia od obserwatora. )
  • przedstawienie w malarstwie postaci zgodnie z kanonem
  • połączenie słowa (hieroglify) i obrazu
  • formy twórczości: freski, malarstwo papirusowe, płaskorzeźby, pomniki, świątynie, grobowce, obeliski sarkofagi, wazy kanopskie
  • stosowanie stylizacji i realizmu w przedstawieniach zwykłych ludzi, roślin i zwierząt oraz idealizacji w rzeźbie oficjalnej
  • tworzenie z myślą o życiu pozagrobowym
  • ukazywanie bóstw jako istot ludzkich z głowami zwierząt.

Praca plastyczna (temat do wyboru):

  1. Wykonaj komiks inspirowany egipskim malarstwem ściennym, składający się z 4 - 6 rysunków. Pracę stwórz na kartkach formatu A3. Pamiętaj o zastosowaniu środków wyrazu , które są typowe dla sztuki egipskiej.
  2. Stwórz projekt znaków inspirowanych hieroglifami. Zaszyfruj w ten sposób dotyczące Ciebie informacje: imię, pseudonim, nazwę dominującej cechy lub Twojego atrybutu. Następnie wspólnie z pozostałymi uczniami  przeprowadźcie konkurs polegający na odgadnięciu znaczenia symboli.

atrybut - cecha (własność, właściwość) osoby lub rzeczy, która wyróżnia ją spośród innych.

Made with Slides.com