Workshop factchecken
Jonas Jongerius
Stern de Pagter
Vertrouwen jullie het nieuws?
Waarom wel/niet?
Jullie ook?
Dit is waarom we factchecken
In de strijd om jouw aandacht willen de feiten nogal eens sneuvelen
Wat denken jullie?
Voorbeeld 1
https://news.sky.com/story/christian-eriksen-may-not-play-football-professionally-again-says-sports-cardiologist-12331330
Voorbeeld 2
Voorbeeld 3
Voorbeeld 4
Voorbeeld 5
Wat zijn belangrijke lessen om mee te nemen?
- Check de bron
- Zit er een linkje bij?
- Lees het bericht voor je het eventueel deelt
- Logisch nadenken
- Sociale platformen monitoren, rapporteren helpt dus
Geen linkje...
Trollen & Bots
Trollen:
- Echte menselijke gebruikers
- Willen reacties ontlokken
Bots:
- Beheerd door een computeralgoritme (produceert dus automatisch inhoud)
- Kan interactie hebben met mensen (en/of andere botgebruikers)
- Goede bots
- Slechte bots: zijn ontworpen met het doel schade aan te richten en verspreiden zo nepnieuws
Bots
- Twitter handelt proactief
- Niet-menselijke tekenen
- Botometer: www.botometer.osome.iu.edu
Trol
www.thispersondoesnotexist.com
Sensity.ai
Satire
Een greep uit de reacties
Check die foto!
Stern de Pagter
Tom Botma
Emma van Nuland
Workshop factchecken
Waarom foto's checken?
- Foto's kunnen bewerkt zijn
- Foto's kunnen uit de context zijn gehaald
'Photoshoppen' is van alle tijden
Zoek het verschil
Bron: https://www.washingtonpost.com/world/2019/09/26/canadas-green-party-shared-photo-its-leader-with-reusable-cup-it-was-fake/
Bron: https://www.snopes.com/fact-check/shark-street-hurricane/
Steeds hergebruikt: nieuwe context
Gebrek aan informatie = ruimte voor speculatie
Oftewel: je mist de context
Wat zie je nou echt?
Bron: https://factchecknederland.afp.com/deze-fotos-van-de-gezondheidsminister-die-een-griepprik-krijgt-zit-geen-beschermingshuls-op-de
Wat kun jij hiertegen doen?
Voordat je iets deelt:
- Vertrouw ik de bron?
- Weet ik de context?
Oefening 1
Wat is je eerste gevoel?
Kijk eerst ook even naar de bron. Betrouwbaar?
bit.ly/3j2A9aI
Gebruik je zintuigen: wat zie je eigenlijk?
Maar is dit ook de oorspronkelijke bron?
En is dit de oorspronkelijke context?
Reverse image search /
zoeken op afbeelding
Een onmisbaar hulpmiddel
google.com/images
Google Chrome geeft direct zoekoptie
Wat voor resultaten krijg je?
'Klopt' de foto?
bit.ly/2TS8jUn
Opdracht: plak de link en zoek op de foto. Wat kun je vinden?
Klopt het bericht?
tineye.com
Andere zoekmachines:
- Bing (bing.com/images): goed in herkennen landschappen/gebouwen, extra selectietool
- Yandex (yandex.com/images): goed in gezichten, over het algemeen andere resultaten
Tip: installeer RevEye! Alle zoekmachines in 1 klik.
Beschikbaar voor Firefox en Chrome
Welke foto wil jij checken?
Speurtochtje: waar is deze foto gemaakt? Bedenk: wat kun je opzoeken?
bit.ly/3j3MtYq
Techniek: geolocation
Check die video!
Workshop factchecken
Stern de Pagter
Annemijn van Langeveld
Tom Botma
Emma van Nuland
Rellen in Spanje
https://www.facebook.com/feuesprit/posts/d41d8cd9/5118292948244717/
bit.ly/3qy9Yuo
En nu?
Installeren: bit.ly/3yeQjCz
Wat blijkt?
- Dit filmpje verschijnt in 2017 al op het internet
- De protesten vinden niet plaats in Spanje, maar in Argentinië
- https://www.youtube.com/watch?v=soLQmslV6RM
- Soms klopt een filmpje dus wel, maar is het in een andere situatie geplaatst
Avondklokrellen in Nederland
bit.ly/3hcafif
Wat kun je vinden?
Wat blijkt?
- Het filmpje verschijnt voor het eerst online in februari 2018
- De politie van Shanghai in China deelt het filmpje waarop te zien is hoe twee mannen proberen in te breken
- https://www.youtube.com/watch?v=s9Erg0LOmqw
- De avondklokrellen in Nederland hebben hier dus helemaal niets mee te maken!
https://bit.ly/3jDgRJF
Wat blijkt?
- Dit filmpje verschijnt in 2019 voor het eerst op het internet
- In een Lidl op een festivalterrein in Polen dansen mensen
- De video klopt, de situatie alleen niet
- https://www.youtube.com/watch?v=lcrM6W24vS4
- https://en.polandrockfestival.pl/food-shopping
Welke video wil jij checken?
Hoe ver kun je gaan met video's?
https://www.youtube.com/watch?v=4G9S-eoLgX4
Als je twijfelt over foto's en video's:
-
Kijk goed naar de bron
-
Weet je de context?
-
Gebruik je zintuigen
-
Denk logisch na
https://www.youtube.com/watch?v=cQ54GDm1eL0
Deepfake video's
Door bepaalde software kan je iemand iets laten zeggen wat hij/zij nooit gezegd heeft. Dankzij de technologie zijn de video’s zo echt dat bijna niet te zien is dat het nep is.
Tips:
- Maakt de mond onnatuurlijke bewegingen?
- Knippert de spreker niet of raar met zijn ogen?
- Is het hoofd van de spreker in verhouding met het lichaam?
- Zijn sommige delen onscherp?
- Waar komt de video vandaan?
