Starożytność
ok. 4 tyś. lat p.n.e - 476 r n.e.

Starożytność to okres, w którym rozwinęły się

 największe cywilizacje: Egipt, Grecja i Rzym.

Egipt
3100 - 323 p.n.e.

Czas trwania : około 20 stuleci

Miejsce: Dolina Nilu

Cechy sztuki: podporządkowanie wierzeniom religijnym

Sztuka ta wykształciła własny kanon

i wyrafinowane formy, które w niewielkim stopniu zmieniały się 
w kolejnych wiekach.

Malarstwo

• było ściśle powiązane z architekturą
• pełniło funkcję zdobniczą
• pełniło funkcje ideologiczną
• podkreślało boski status władcy
• wyrażało podporządkowanie religii
• ukazywało wyobrażenia na temat życia pozagrobowego

Najważniejsze informacje

• freski - malowidła ścienne
• polichromowane reliefy
• malarstwo papirusowe związane min. z obrzędami pochówku
• perspektywa pasowa i kulisowa
• kanon egipski - czyli ukazywanie postaci jednocześne z profilu i z przodu
• połączenie obrazu i słowa - umieszczanie na freskach hieroglifów, które wyjaśniały znaczenie scen i jednocześnie pełniły funkcję dekoracyjną

• malarstwo narracyjne - sekwencje scen w kompozycji pasowej wraz z hieroglifami, które można odczytać jako opowieść

tematyka:

• portrety faraonów i dostojników
• wyobrażenia bóstw w ludzkich postaciach z głowami zwierząt, czy ptaków
• sceny religijne
• sceny rodzajowe przedstawiające codzienne czynności i obrzędy Egipcjan

Polowanie na dzikie ptactwo Malowidło z grobu Menny (Teby) pisarza i urzędnika w królewskich dobrach Totmesa IV. Menna z rodziną poluje na ptactwo wodne. Ginące ptaki są magiczno-poetyckim symbolem pokonanych demonów. Dwie ryby unoszące się w „górze wodnej” to Tilapia, symbol duszy zmarłego. Na uwagę zasługuje pełna wdzięku naga postać córki Menny, która pochyla się z łodzi, zbierając nenufary

ok. 1275 p.n.e.

papirus ukazujący scenę ważenia dusz

Rzeźba

podobnie jak malarstwo podporządkowana była 

architekturze

Rzeźby wykonywane były z trwałych materiałów takich jak granit czy bazalt, dzięki czemu wiele z nich przetrwało do naszych czasów..

Najważniejsze informacje

• pełnowymiarowe posągi z jednolitego bloku kamienia, przeznaczone do oglądania od frontu
• płaskorzeźby (reliefy płaskie, wklęsłe i wypukłe) czasem chromowane (malowane),  zdobiące z zewnątrz i od wewnątrz  świątynie i grobowce, a także kolumny, obeliski itp.

Cechy rzeźby oficjalnej ukazującej faraonów

i dostojników:

monumentalna,

statyczna,

• pozbawiona indywidualnych rysów,
• uproszczona, z repertuarem póz ograniczonych do stojącej, kroczącej i siedzącej,
• twarz w wyrazie tzw. bezczasowej młodości - wyidealizowana i pozbawiona emocji, o charakterystycznym łagodnym usmiechu

Główna cecha przedstawiająca zwykłych ludzi np. niższą rangą urzędników to

realizm - wynikający

z głębokiej  obserwacji ruchów ciała rysów twarzy, szczegółu ubiorów

Dzieła polichromowane (często  jaskrawe), zdobione półszlachetnymi kamieniami

i emalią

Posąg Ramzesa II

w Luksorze

Nefretete, żona Echnatona,

Thutmosis, 1345 r. pne

Skryba z cmentarzysta Sakkara, poloichromowany wapień, oczy z kryształow i miedzi, 2600–2350 pne

Aleja Sfinksów w świątyni w Luksorze

betonowy obelisk Luxor

kolumny egipskie

Sztuka użytkowa

Zachowane do dzisiaj przedmioty codziennego użytku pochodzą głównie z grobowców, a więc są wykonane z wyjątkową starannością, by zapewnić zmarłemu wygodę i bogactwo w życiu wiecznym.

Najważniejsze informacje

• przedmioty przeznaczone do obrzędów pogrzebowych i wyposażenie domu zmarłego - talizmany, biżuteria, meble, naczynia, maski grobowe, sarkofagi - zwykle tworzone z kosztownych materiałów (złoto, kamienie szlachetne, drewno, emalia)

• uszebti - drewniane, gliniane lub kamienne realistyczne figurki ludzi wykonujących codzienne czynności, mające zastępować pochowana osobę  w pracach w życiu pozagrobowym, umieszczane w grobowcu razem z sarkofgiem zmarłego

• wazy kanopskie (kanopy) - kamienne naczynia z wieczkami w formie głów ludzkich lub zwierzęcych, służące do przechowywania wnętrzności zmumifikowanych zmarłych

O sztuce Starożytnego Egiptu w skrócie