Workshop factchecken

Jonas Jongerius

Stern de Pagter

Vertrouwen jullie het nieuws?

Waarom wel/niet?

Jullie ook?

Dit is waarom we factchecken

In de strijd om jouw aandacht willen de feiten nogal eens sneuvelen

Wat denken jullie?

Voorbeeld 1

https://news.sky.com/story/christian-eriksen-may-not-play-football-professionally-again-says-sports-cardiologist-12331330

Voorbeeld 2

Voorbeeld 3

Voorbeeld 4

Voorbeeld 5

Wat zijn belangrijke lessen om mee te nemen?

• Check de bron
• Zit er een linkje bij?
• Lees het bericht voor je het eventueel deelt
• Logisch nadenken
• Sociale platformen monitoren, rapporteren helpt dus

Geen linkje...

Trollen & Bots

Trollen:

• Echte menselijke gebruikers
• Willen reacties ontlokken

Bots:

• Beheerd door een computeralgoritme (produceert dus automatisch inhoud)
• Kan interactie hebben met mensen (en/of andere botgebruikers)
• Goede bots
• Slechte bots: zijn ontworpen met het doel schade aan te richten en verspreiden zo nepnieuws

Bots

• Twitter handelt proactief
• Niet-menselijke tekenen
• Botometer: www.botometer.osome.iu.edu

Trol

www.thispersondoesnotexist.com

Sensity.ai

Welk gezicht is echt?

Satire

Een greep uit de reacties

Check die foto!

Stern de Pagter

Tom Botma

Emma van Nuland

Workshop factchecken

Waarom foto's checken?

• Foto's kunnen bewerkt zijn
• Foto's kunnen uit de context zijn gehaald

'Photoshoppen' is van alle tijden

Zoek het verschil

Bron: https://www.washingtonpost.com/world/2019/09/26/canadas-green-party-shared-photo-its-leader-with-reusable-cup-it-was-fake/

Bron: https://www.snopes.com/fact-check/shark-street-hurricane/

Steeds hergebruikt: nieuwe context

Gebrek aan informatie = ruimte voor speculatie

Oftewel: je mist de context

Wat zie je nou echt?

Bron: https://factchecknederland.afp.com/deze-fotos-van-de-gezondheidsminister-die-een-griepprik-krijgt-zit-geen-beschermingshuls-op-de

Wat kun jij hiertegen doen?

Voordat je iets deelt:

• Vertrouw ik de bron?
• Weet ik de context?

Oefening 1

Wat is je eerste gevoel?

Kijk eerst ook even naar de bron. Betrouwbaar?

bit.ly/3j2A9aI

Gebruik je zintuigen: wat zie je eigenlijk?

Maar is dit ook de oorspronkelijke bron?

En is dit de oorspronkelijke context?

Reverse image search /

zoeken op afbeelding

Een onmisbaar hulpmiddel

google.com/images

Google Chrome geeft direct zoekoptie

Wat voor resultaten krijg je?

'Klopt' de foto?

bit.ly/2TS8jUn

Opdracht: plak de link en zoek op de foto. Wat kun je vinden?

Klopt het bericht?

tineye.com

Andere zoekmachines:

• Bing (bing.com/images): goed in herkennen landschappen/gebouwen, extra selectietool
• Yandex (yandex.com/images): goed in gezichten, over het algemeen andere resultaten

Tip: installeer RevEye! Alle zoekmachines in 1 klik.

Beschikbaar voor Firefox en Chrome

Welke foto wil jij checken?

Speurtochtje: waar is deze foto gemaakt? Bedenk: wat kun je opzoeken?

bit.ly/3j3MtYq

Techniek: geolocation

Check die video!

Workshop factchecken

Stern de Pagter

Annemijn van Langeveld

Tom Botma

Emma van Nuland

Rellen in Spanje

https://www.facebook.com/feuesprit/posts/d41d8cd9/5118292948244717/

bit.ly/3qy9Yuo

En nu?

Installeren: bit.ly/3yeQjCz

Wat blijkt?

• Dit filmpje verschijnt in 2017 al op het internet
• De protesten vinden niet plaats in Spanje, maar in Argentinië
• https://www.youtube.com/watch?v=soLQmslV6RM
• Soms klopt een filmpje dus wel, maar is het in een andere situatie  geplaatst

Avondklokrellen in Nederland

bit.ly/3hcafif

Wat kun je vinden?

Wat blijkt?

• Het filmpje verschijnt voor het eerst online in februari 2018
• De politie van Shanghai in China deelt het filmpje waarop te zien is hoe twee mannen proberen in te breken
• https://www.youtube.com/watch?v=s9Erg0LOmqw
• De avondklokrellen in Nederland hebben hier dus helemaal niets mee te maken!

https://bit.ly/3jDgRJF

Wat blijkt?

• Dit filmpje verschijnt in 2019 voor het eerst op het internet
• In een Lidl op een festivalterrein in Polen dansen mensen
• De video klopt, de situatie alleen niet
• https://www.youtube.com/watch?v=lcrM6W24vS4
• https://en.polandrockfestival.pl/food-shopping

Welke video wil jij checken?

Hoe ver kun je gaan met video's?

https://www.youtube.com/watch?v=4G9S-eoLgX4

Als je twijfelt over foto's en video's:

• Kijk goed naar de bron

• Weet je de context?

• Gebruik je zintuigen

• Denk logisch na

https://www.youtube.com/watch?v=cQ54GDm1eL0

Deepfake video's

Door bepaalde software kan je iemand iets laten zeggen wat hij/zij nooit gezegd heeft. Dankzij de technologie zijn de video’s zo echt dat bijna niet te zien is dat het nep is.

Tips:

• Maakt de mond onnatuurlijke bewegingen?
• Knippert de spreker niet of raar met zijn ogen?
• Is het hoofd van de spreker in verhouding met het lichaam?
• Zijn sommige delen onscherp?
• Waar komt de video vandaan?

Bedankt voor jullie aandacht!