A légnyomásgrafikontól
a statisztikai hieroglifákig
mérföldkövek a magyar adatvizualizáció történetéből
Bátorfy Attila, ELTE MMI



















Étienne-Jules Marey, 1878
Howard G. Funkhouser, 1937
Michael Friendly, 2005–

Michael Friendly: The Milestones Project, 2001–

néhány előzetes megjegyzés
-
miért fontos?
-
mi a magyar?
-
mi a mérföldkő?
-
mi a történet?
-
mit nem tudunk?

Michael Friendly:A Brief History of Data Visualization. In Chun-houn Chen, Wolfgang Karl Hardle, Anthony Unwin (szerk.): Handbook of Data Visualization. Springer Verlag, 2006, p. 16.

Michael Friendly:A Brief History of Data Visualization. In Chun-houn Chen, Wolfgang Karl Hardle, Anthony Unwin (szerk.): Handbook of Data Visualization. Springer Verlag, 2006, p. 16.
az első ismert magyar adatgrafika
magyar "aranykor"

György Buchholtz jr. - Panoramic view of the High Tatra, 1717, Széchenyi National Library

György Buchholtz jr. - Cross section view of the "Dragon-cave" at Deményfalva, 1719


Luigi Ferdinando Marsigli - Mappa Metallographica..., Danubius Pannonico-Mysicus, 1726
Sámuel Mikoviny: Cross sections of the mines at Selmecz, 1746, Széchenyi National Library



? - The Danube at Vaskapu (Iron Gate) with the navigable canals, Institute and Museum of Military History 1750


meteorológia


Weiss Ferenc - Ephemerides Meteorologicae Tyranevienses, 1763, 1766, Budapest, ELTE Egyetemi Könyvtár és Archívum
Első közlés: Réthly Ferenc: Időjárási események és elemi csapások Magyarországon 1701–1800. Budapest, 1970 p. 207, 222





Robert Plot - History of the Weather - Barometric pressure in Oxford for the year 1684. Philosophical Transactions 1685 No. 169
Nicolaus Cruquius - Observationes Accuratae Captae... 1723, Philosophical Transactions 1724 No. 391.

Pieter van Musschenbroek - Dissertationes physicae experimentales, 1729





Jelmagyarázatok
Cruquius 1724
Musschenbroek 1729
Weiss 1763
Weiss 1766



Az ELTE Egyetemi Könyvtár és Archívum alapkatalógusa
bányászat

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Milecz Imre (Emericus): Mappa Regni Hungariae demonstrans universas caesareo regias salis stationes. Regis Hungariae, Croatiae, Schlavonia, magni item Principatui Transilvaniae ingremiatas, Posonii, 1773. OSZK

Drury Harness: Railroad Map of Ireland by traffic, 1837-38

Drury Harness: Railroad Map of Ireland by traffic, 1837-38

Charles Joseph Minard, 1858


Charles Joseph Minard: Napóleon oroszországi hadjárata 1812-13, 1869, Bibliothéque Nationale de France

a víz lecsendesítése

Liedemann Emil és Rothbauer Antal - A Duna vízállása a pozsonyi vízmércénél 1840-ben. 1841. MNL




Philippe Buache: Eaux de la Seine 1770. Cartes et tables de la geographie... David Rumsey Map Collection
Christian Gottlieb Poetzsch: Chronologische Geschichte der grossen Wasserfluthen des Elbstroms seit tausend und mehr Jahren. 1784, München, Bayerische Staatsbibliothek

etnikai térképészet

János Mátyás Korabinszky - Ethnographic map of the comitatus Sáros, 1793, Széchenyi National Library
János Mátyás Korabinszky - Ethnographic map of the comitatus Sáros, 1793, Széchenyi National Library

János Mátyás Korabinszky - Ethnographic map of the comitatus Sáros, 1793, Széchenyi National Library

János Csaplovics - Ethnographische Karte, 1829


Balogh Pál és Proff Kocsárd: Magyarország fajnépei a vármegyék járásaiban, 1902

Balogh Pál és Proff Kocsárd: Magyarország felekezetei a vármegyék járásaiban, 1902


a probléma
13000+ település
413 járás

Réthey Ferenc: A Magyar Sz. Korona Országainak Ethnographiai Térképe. 1886 Budapest, HM Hadtörténeti Intézet és Múzeum
1 járás
1 járás
felületszínezés = egyszerű többség
10x10 rács = %-os összetétel

előnyök
összetételt mutat
valamennyire érzékeny a domborzatra
valamennyire érzékeny a településsűrűségre
hátrányok
torzítja a topográfiát
nem veszi figyelembe a lakosságszámot
nem veszi figyelembe a népsűrűséget
előzmények?

Emmanuel Joseph Sieyés, 1789, Bibliothéque Nationale de France
előzmények?
The London Times, 1895

előzmények?
Daniel Gottfried Reymann, 1836/1865, David Rumsey Map Collection

előzmények?
Antoni Jaźwiński: Méthode polonaise, 1834, Archive.org

utóhatás?
Rudolf Mayer: Die Haupt Reischtagswahlen, 1918, David Rumsey Map Collection


foci
A Nemzeti Sport ábrái az 1920-as évektől

1922. november 29.

-
Gazzetta dello Sport
-
Idrottsbladet
-
Idraetsbladet
-
Suomen Urheilulehti
-
Il Lilid
-
Erdélyi-Sport

Eesti Spordileht, 1925. június 19.
1936. június 2.

1938. szeptember 13.

1942. november 3.

La Correspondencia del Valencia 1925

Budapest
Illyefalvi I. Lajos három Budapest-albuma



1933
1937
1940
1874
1879–1894



1899
1920


1933
Budapest egyesítésének 60. évfordulója
1927-töl tervezte Illyefalvi
1930-as cenzus adatai
30 pengö - kb. 33 ezer forint
Halász Albert beperelte Illyefalvit
munkatársak: Bene Lajos, Fitzner János, Nyemecz Gyula
185 grafikus lap
Az elsö városi statisztikai albumok egyike




Népszava
Magyar Hírlap
Móricz Miklós, BudaI Napló
Városi Szemle
Birbauer Virgil, Tér és forma

























ÁBRÁZOLÁSTÍPUSOK
50+






















50+





























Propaganda
Markos György és a képstatisztika


George Mulhall: Dictionary of Statistics, 1884
Willard C. Brinton: Graphic Method for Presenting Facts, 1914/19
Otto Neurath, Marie Neurath, Gerd Arntz - Die bunte Welt. Mengenbilder für die Jugend. Wienna, 1929

Otto Neurath, Marie Neurath, Gerd Arntz - Isotype. 1936


Otto Neurath, Marie Neurath, Gerd Arntz - Gesellschaft und Wirtschaft, Vienna, 1930

Juhász Vilmos: Nyersanyagháború (Bortnyik Sándor, Kner Albert), 1940


Les Trusts contre le France plakátja. Markos György (May)?, 1936/37

Les trusts contre la France . Markos György (May)?, 1938


Régards, 1938

Magyar Nemzet 1939-1941


Szabó János (szerk.): Szellemi Honvédelem, 1940

A magyar ipar száz éve, Budapest, STUD, 1942




50 család és cselédei, Budapest, Szikra, 1947


Magyarország gazdasága és a hároméves terv, Budapest, Szikra, 1948





Pál Kitaibel and Ádám Tomcsányi - Earthquake at Mór, 1810, Széchenyi National Library


Ferenc Vitéz Collár, Lőrinc Neumayer - Telescopic Map of Hungary, I., 1840, Széchenyi National Library


? Müller - Postal Network between Vienna and Galatz, 1868, Postal Museum
Gyula Rakssányi - Synchronistic Map of the 1848/49 Freedom Fight and Revolution, Pallas, 1879

Gyula Rakssányi - Synchronistic Map of the History of Hungary, Pallas, 1879

József Körösy - The buildings of Budapest between 1873 and 1894, 1898

József Körösy - The buildings of Budapest between 1873 and 1894, 1898

Andor Zulawski - Technical Schools in Hungary, 1909

Gyula Prinz - Isochrone Map of Hungary, 1912

Sándor Farkasfalvi - Polar diagrams, 1930




Dénes Marosi Nagy - The New Economic Order, 1932


Dénes Marosi Nagy - The New Economic Order, 1932


Dénes Marosi Nagy - The New Economic Order, 1932



-
Budapest Főváros Levéltára
-
Telek Ágnes találata
-
Budapest tematika
-
Papírból kivágott alakzatok
-
38 (kiállítási?) tabló
-
szignó "Dr. B.V. 1940"
-
Birbauer Virgil?




-
A II. világháború után drasztikus számbéli és minőségi csökkenés
-
Gyárak, iskolák ösztönző grafikonjai, termelési riportok, kiállítási propaganda
-
Karikatúra - Lúdas Matyi karikatúrasorozata
-
1960-as évek végétől lassú változás: KSH, Kartográfiai Vállalat, Nemzeti Atlasz
-
Figyelő, Magyar Hírlap
Köszönöm a figyelmet!
batorfy.attila@btk.elte.hu
A légnyomásgrafikontól a statisztikai hieroglifákig mérföldkövek a magyar adatvizualizáció történetéből Bátorfy Attila, ELTE MMI
Kutatók Éjszakája 2022
By Attila Bátorfy
Kutatók Éjszakája 2022
- 1,229