Trẻ nhỏ chậm phát triển và những điều cần lưu ý

Không điều gì đau xót hơn khi chứng kiến con gặp phải tình trạng chậm phát triển, trẻ nhỏ không nói chuyện và giao tiếp với phụ huynh, hoặc trẻ không thể hoàn thành các nhiệm vụ đơn giản.
Do đó làm cách nào để khắc phục tình trạng trẻ con kém phát triển là mối quan tâm của đa số bậc phụ huynh. Bài viết sau đây sẽ chia sẻ toàn bộ các thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu của trẻ kém phát triển và cách điều trị can thiệp để giải quyết tình trạng này.

1. Tìm hiểu khái niệm trẻ nhỏ chậm phát triển

Trẻ nhỏ chậm phát triển là tình trạng không đạt được các mốc phát triển thông thường. Kém phát triển ở trẻ nhỏ có thể bộc lộ qua các hình thức như trẻ em kém phát triển ngôn ngữ, trẻ kém phát triển hành vi và bé kém phát triển nhận thức.

1.1 Trẻ nhỏ kém phát triển ngôn ngữ

Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ

Bé chậm nói

Chậm nói là khả năng nói của trẻ chậm hơn so với mốc phát triển bình thường. Mỗi trẻ là một là cá thể độc lập, vì vậy thời điểm trẻ học nói là không giống nhau nhưng thường trẻ sẽ bắt đầu bập bẹ nói từ 18 tháng tuổi. Trẻ sau 2 tuổi chưa nói được từ nào được xem là trẻ chậm nói.

Bé tự kỷ

Trẻ tự kỷ không đáp ứng được các nhu cầu về giao tiếp trong cuộc sống thường ngày vì bé kém phát triển ngôn ngữ. Bé mắc chứng tự kỷ chỉ có khả năng lặp đi lặp lại một số từ đơn giản hoặc lặp lại lời nói của người khác. Trẻ tự kỷ thường không dễ dàng với trò chơi giàu trí tưởng tượng và phát triển biểu tượng thành ngôn ngữ.

1.2 Trẻ chậm phát triển hành vi
Trẻ tăng động

Trẻ tăng động giảm chú ý thường chạy nhảy vận động liên tục, không biết mệt mỏi. Trẻ hay leo trèo như: trèo cây, trèo lên lan can đánh đu, trượt trên tay vịn cầu thang và không qua tâm tất cả các nguy hiểm nhiều khi gây nên tình trạng bầm tím, gãy chân, gãy tay do ngã, do va đập. Trẻ hay cáu gắt, hay để quên đồ hoặc mất đồ…

Trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ hay có những hành vi bất thường như chống lại việc học và thực hành hoạt động mới hoặc trẻ có những hành vi có tính rập khuôn, lặp đi lặp lại ( VD: vung vẩy hai cánh tay, hoặc đưa bàn tay lên gần mặt rồi xoắn vặn hoặc bật bật các ngón tay…), trẻ hay xếp đồ chơi, vật dụng thành hàng dài và rất tức giận nếu như trật tự này bị thay đổi…

1.3 Trẻ chậm phát triển nhận thức
Trẻ chậm phát triển nhận thức là một khiếm khuyết của sự phát triển trí tuệ. Trẻ nhỏ có chỉ số IQ thấp, khả năng tư duy kém và hạn chế về các kỹ năng thích ứng với xã hội. các khuyết tật này thường xuất hiện trước năm 18 tuổi.

2. Trẻ chậm phát triển do đâu?
2.1 Các yếu tố bệnh lý tác động tới phát triển trí tuệ
Có rất nhiều yếu tố bệnh lý là nguyên nhân con trẻ chậm phát triển gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ như:

+ Bệnh viêm màng não (Meningitis): Là bệnh do nhiễm trùng gây ra tình trạng viêm màng bao phủ não bộ hoặc tủy sống.

+ Bệnh viêm não (Encephalitis): Là tình trạng viêm tại mô não, nguyên nhân là do nhiễm trùng gây nên.

+ Áp xe não: Một tình trạng nhiễm trùng có bọc mủ nằm bên trong hộp sọ ở vị trí ngoài màng cứng, dưới màng cứng và trong não thường gây nên bởi vi khuẩn.

+ Chấn thương sọ não: là tình trạng người bệnh bị sang chấn vào đầu gây tổn thương hộp sọ và các cấu tạo khác bên trong sọ não.

+ U não.

+ Não úng thủy: là một bệnh lý riêng biệt mà đúng hơn đó là hậu quả của một nhóm những bệnh lý khác nhau nhưng cùng có chung một đặc trưng là suy giảm lưu thông và/hoặc hấp thụ dịch não tủy.

+ Động kinh: là một chứng bệnh hệ thần kinh nguyên nhân do đảo trộn lặp đi lặp lại của một số nơron trong vỏ não[1][2] tạo không ít triệu chứng rối loạn hệ thần kinh (các cơn động kinh) như co giật của bắp thịt, cắn lưỡi, sùi bọt mép, mắt trợn ngược, bất tỉnh, tiểu tiện mất kiểm soát, hoặc gây cảm giác lạ.

Kém phát triển do bệnh lý ảnh hưởng đến sự phát triển của trí não

2.2 Trẻ em chậm phát triển do di truyền

Các yếu tố di truyền là nền tảng đối với sự hình thành và tăng trưởng của trẻ nhỏ. Những yếu tố bẩm sinh di truyền như đặc điểm hoạt động của hệ thần kinh, cấu trúc của não, cấu tạo và hoạt động của các giác quan… Những yếu tố này do bố mẹ truyền lại hoặc tự hình thành do biến dị.

Bệnh lý của mẹ khi mang thai
Căn cứ vào nghiên cứu của các nhà khoa học thuộc Bệnh viện Nhi Los Angeles (Hoa Kỳ) cho biết trong khi mang thai người phụ nữ mắc phải tình trạng như nhiễm trùng, căng thẳng, ốm đau hay mắc bệnh dị ứng, nhiễm virus, bệnh béo phì,…đều gây nên tác động đến việc hình thành và phát triển bộ não của trẻ nhỏ

Khiếm khuyết não bộ của thai nhi trong giai đoạn mang thai

Nếu trong khoảng thời gian mang thai, người mẹ mắc một bệnh truyền nhiễm như viêm màng não hoặc bệnh sởi, các bệnh truyền nhiễm trên có thể gây ra tình trạng tràn dịch màng não và gián tiếp làm cho con trẻ kém phát triển.

Khi mang bầu, bà bầu gặp phải tình trạng co giật sẽ ảnh hưởng đến cả mẹ và bé, điều này làm suy giảm sự dẫn máu đến bào thai khiến em bé sinh ra tăng trưởng kém hơn bình thường.

Trẻ chậm phát triển do môi trường
Môi trường sống tác động không nhỏ lên sự tăng trưởng của trẻ. Nếu môi trường sống sạch sẽ, không khí thoáng đãng, đủ ánh sáng thì sẽ tạo điều kiện tốt cho trẻ phát triển, ngược lại nếu môi trường sống không thuận lợi không những tác động tới sự phát triển của con mà còn có thể là nguyên nhân dẫn đến các bệnh như bé chậm phát triển.

3. Nhận biết trẻ kém phát triển
3.1 Dấu hiệu nhận biết trẻ nhỏ chậm phát triển trí não qua năng lực nhận thức

Triệu chứng trẻ kém phát triển dễ nhận biết đó là khả năng nhận thức của bé kém hơn bình thường, bé luôn ở trạng thái thụ động, không muốn tìm hiểu thế giới xung quanh, luôn tỏ ra lơ đễnh, phản ứng chậm và đáp ứng chậm. Đối với một số trẻ ở độ tuổi đến trường, trẻ nhỏ gặp khó khăn trong việc đếm số và ghi nhớ mặt chữ, bé không nhận biết được màu sắc.

Trong quá trình ghi nhớ sự việc của trẻ hay dễ bị phân tán, nhớ cái mới là quên cái cũ, nói trước quên sau, thường xuyên không nhớ được các sự kiện đơn giản mới diễn ra vài phút trước.

Trẻ chậm phát triển trí tuệ qua khả năng nhận thức

3.2 Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển trí não thông qua biểu hiện vận động
Bé kém phát triển hơn so với mức phát triển bình thường, trẻ nhỏ không có khả năng cầm nắm đồ vật và gặp khó khăn trong việc lăn, bò ngồi sau 1 tuổi. Một số trẻ có sự kết hợp vận động giữa tay – chân – miệng kém.

3.3 Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển thông qua ngôn ngữ giao tiếp
Bé chậm nói so với mốc phát triển thông thường. Trẻ nhỏ thường khó khăn trong việc ghép nối các từ lại với nhau để nói thành một câu hoàn chỉnh. Trẻ nhỏ không có khả năng nói hoặc truyền đạt bằng cử chỉ khi muốn một cái gì đó. Khi gọi tên trẻ hoặc đặt câu hỏi trẻ không đáp ứng lại. Trẻ thường có khuynh hướng chơi một mình, ít tiếp xúc với mọi người xung quanh.

Xem thêm: https://www.pearltrees.com/reviewsua

4. Phương pháp phòng ngừa trẻ nhỏ chậm phát triển
4.1 Chế độ dinh dưỡng cho trẻ
Theo nghiên cứu năm 2010 của “ The Journal of Nutrition” cho biết trẻ 24 tháng tuổi bị suy dinh dưỡng có khoảng 16% trẻ phát triển chậm hơn so với mức tuổi. Ủy ban Thường vụ Liên hiệp quốc về dinh dưỡng cho rằng,  suy dinh dưỡng làm ảnh hưởng lên kết quả học tập và giảm khả năng phát triển não bộ ở trẻ nhỏ. Vì thế, chế độ dưỡng chất thích hợp vào những năm đầu của trẻ nhỏ là điều rất cần thiết.

4.2 Nuôi dạy – chăm sóc trẻ
Cách nuôi dạy – chăm sóc tác động không nhỏ tới quá trình phát triển của trẻ nhỏ. Việc trẻ không nhận được sự quan tâm và chăm sóc đầy đủ sẽ tác động tiêu cực tới khả năng nói, phát triển ngôn ngữ, nhận thức cũng như hành vi của bé. Trong quá trình phát triển của trẻ rất cần sự quan tâm và chăm sóc của các bậc phụ huynh.

4.3 Môi trường sinh hoạt của trẻ
Môi trường sống là điều kiện cần thiết cho quá trình hình thành và phát triển ở trẻ em. Môi trường chăm sóc tốt sẽ giúp trẻ nhỏ phát triển về ngôn ngữ, não bộ, tư duy và hành vi. Trong quá trình phát triển môi trường xung quanh giúp trẻ có được những mối quan hệ tốt với bạn bè, thầy cô,… điều này làm trẻ nhỏ vui vẻ hơn, học tập tốt hơn là cách phòng tránh trẻ kém phát triển.

5. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ chậm phát triển
5.1 Tăng cường chất béo Omega 3
Chất béo Omega 3 là chất cần thiết trong quá trình phát triển và chế độ dinh dưỡng cho trẻ chậm phát triển. Bổ sung đầy đủ Omega 3 trong quá trình phát triển cải thiện cải thiện chất lượng giấc ngủ, giúp não bộ phát triển tốt và tăng cường thị lực cho trẻ. Hơn nữa, nó còn có tác dụng hỗ trợ điều trị chứng trầm cảm, giúp làm giảm các triệu chứng tăng động giảm chú ý ở trẻ nhỏ, ngoải ra cải thiện các khả năng suy nghĩ, ghi nhớ, tiếp thu,…

5.2 Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cho trẻ

Vitamin và khoáng chất chiếm tỉ lệ rất thấp trong cơ thể nhưng nó lại là yếu tố cần thiết đối với quá trình phát triển của trí não và thể chất của trẻ.

Điển hình như thiếu vitamin A gây khô mắt, có thể gây mù, trẻ chậm lớn, hệ miễn dịch suy giảm dẫn đến trẻ dễ bị nhiễm trùng. Để trẻ có thể phát triển tốt và có đôi mắt sáng các bà mẹ cần bổ sung những thức ăn dồi dào vitamin A như cà rốt, cà chua, bí đỏ, sữa, kem, bơ, trứng,…

Vitamin E có khả năng làm giảm sản sinh các nhân tố có hại cho tế bào, nó có vai trò to lớn đối với hệ miễn dịch, quá trình sửa chữa ADN và quá trình trao đổi chất.

Để bé có thể phát triển toàn diện, mẹ nên bổ sung đầy đủ các vitamin và khoáng chất cho trẻ vào chế độ ăn.

Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất cho trẻ chậm phát triển

5.3 Hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, thức uống có gas

Một nghiên cứu khoa học được công bố trên tạp chí trực tuyến Plos One cho thấy caffeine trong đồ uống có gas có thể làm chậm quá trình phát triển của não bộ và giảm chất lượng giấc ngủ khi dùng quá nhiều.

Nghiên cứu của đại học bang Ohio cho rằng trẻ nhỏ tiêu thụ đồ ăn nhanh thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển não bộ của trẻ.

Khám phá ngay: https://www.designspiration.com/reviewsua/

6. Cách điều trị khi trẻ mắc tình trạng chậm phát triển

6.1 Trị liệu cho trẻ chậm phát triển

– Liệu pháp vận động: Sử dụng những bài tập vận động giúp trẻ nhỏ giảm các biểu hiện vận động bất thường, tăng cường khả năng vận động bình thường.

– Liệu pháp hoạt động: Sử dụng những bài tập hoạt động trị liệu, những trò chơi giúp bé có khả năng thực hiện được các hoạt động theo sự phát triển của lứa tuổi.

– Liệu pháp ngôn ngữ: Giúp trẻ kiểm soát hoạt động của lưỡi, miệng và tập phát âm . Ngôn ngữ trị liệu cần được tiến hành trước tuổi trẻ đến trường và tiếp tục trong suốt thời gian đi học.

6.2 Giáo dục trẻ kém phát triển

Việc chăm sóc cho trẻ nhỏ chậm phát triển là một quá trình lâu dài, cần phải có một kế hoạch giáo dục cụ thể. Các ông bố bà mẹ, gia đình cũng nên dành thời gian quan tâm tới trẻ nhỏ. Khi trẻ có những dấu hiệu bất thường các bậc phụ huynh cần đưa trẻ đến các cơ sở chuyên khoa nhi đề kiểm tra chính xác và có phương pháp điều trị trẻ chậm phát triển kịp thời.

Tùy theo tình trạng của trẻ, sẽ có kế hoạch giáo dục thích hợp với khả năng nhận thức và hành vi của trẻ. Thông qua giáo dục sẽ giúp trẻ em tăng khả năng giao tiếp,tăng khả năng hòa nhập vào cộng đồng, tăng cơ hội được đi học như những trẻ bình thường khác.

6.3 Điều trị trẻ kém phát triển bằng liệu pháp tâm lý

Những bé chậm phát triển thường có trạng thái tâm lý buồn chán, có cảm giác lo âu và sợ hãi mà không có lý do. Các bậc phụ huynh nên phân biệt được đâu là các biểu hiện bình thường đâu là dấu hiệu của bệnh tâm lý. Tình trạng trên xảy ra thường xuyên và kéo dài thì cha mẹ nên đưa trẻ tới các chuyên gia tư vấn tâm lý để xác định về tình trạng bệnh của con em mình.

Khi kiểm tra tình trạng bệnh của con các chuyên gia tư vấn tâm lý sẽ viết ra kế hoạch điều trị can thiệp cho bé. Trong kế hoạch sẽ có một hệ thống liên kết giữa giáo viên – nhân viên xã hội và bố mẹ  để quản giáo hành vi của trẻ.

Nuôi dạy con cái là cả một hành trình đầy gian truân, vất vả đặc biệt là các gia đình có con em chậm phát triển. Không phải ai cũng có đủ sự kiên trì và nỗ lực trong khoảng thời gian dài để cải thiện tình trạng của con. Khi các bậc cha mẹ mệt mỏi hãy nhớ rằng: “con là niềm hạnh phúc của cha mẹ, sinh con vất vả một, nuôi con vất vả mười”. Phát hiện sớm tình trạng của con, can thiệp đúng thời gian “Vàng” là một trong những yếu tố quyết định thành công trong quá trình điều trị.

Nguồn tham khảo: https://suanaotot.com/nhung-kien-thuc-can-biet-ve-tre-cham-phat-trien.html