Wat is Open Science en waarom is het belangrijk?

Open Science 

• verzamelnaam voor alle 'tools' en 'workflows' die je wetenschappelijk onderzoek (HSS en STEM) zo zichtbaar, toegankelijk, interoperable en herbruikbaar maken
• Open Acccess to Publicaties, Open Research Data, maar ook: Open Peer Review, Open Source Software, Open Notebook, Open Citations, ...

Open Science (of Open Research):

• zoveel mogelijk onderzoeksoutput zo open mogelijk maken 
  • Open Acccess tot publicaties
  • Open Research Data
• Documentatie en review van je onderzoek
  • Open Peer Review
  • Documenteer je workflow
• Tools
  • Open Source Software
  • Open Notebooks
  • ...

Er is een probleem met toegang ('access') tot wetenschappelijk onderzoek

"No access" by Lukas Benc on Flickr, CC BY-ND

Onderzoek gebeurt niet alleen meer achter de hoge muren van de universiteit

Natuurlijk draait het om geld!

• Onderzoeksfinanciering is nog steeds erg afhankelijk van de 'traditionele' publicatieprocedure (veel publicaties en in specifieke tijdschriften) en er is weinig erkenning voor andere vormen van onderzoeksdissemniatie
• Er is bovendien een grote lobbygroep die ijvert voor deze status quo!
• Ondertussen blijkt Open Access publishing via exorbitante 'author fees' bijzonder lucratief voor veel uitgevers (double dipping)
• Publieke middelen = publiek toegankelijk
• 'Cost of missing out': onderzoek dat achter een paywall zit kan niet makkelijk worden 'hergebruikt' - het is moeilijk om een prijskaartje te hangen aan gemiste kansen en nodeloze duplicatie van onderzoek

Toegang alleen is niet genoeg

Voordelen 

• Meer zichtbaarheid zou tot meer citaties leiden
• Open Access onderzoek dringt makkelijker door tot de 'civil society'
• Het vergemakkelijkt (internationale) samenwerking
• 'timestamp' voor je werk: plagiaat wordt zo makkelijker te bewijzen

Hoe maak ik mijn onderzoek zo open mogelijk?

101 innovations in Scholarly Communications by Bianca Kramer en Jeroen Bosman, CC BY 4.0

In een notendop:

• Publiceer waar je wil!
  • in een 'Open Access' journal
    • zoek een tijdschrift zonder 'author fee' (bvb op DOAJ of via Open Library of Humanities)
    • is er wel een fee, dan kan je daar eventueel fondsen voor zoeken, maar zeker in Humanities zijn deze fees vaak buitensporig ! 

In een notendop:

• Publiceer waar je wil!
  • In een 'traditioneel' tijdschrift
    • Vraag aan de uitgever of je je auteursrechten kan behouden
    • Indien niet mogelijk, check wat de voorwaarden zijn voor zelf-archivering (dit kan je zelf nakijken op Sherpa/Romeo)
    • De meeste uitgevers staan toe dat je, na een 'embargo', de post-print van je werk Open Access maakt via een repository (zoals Biblio). 12 maanden is een aanvaardbare embargoperiode

In een notendop:

• archiveer je werk sowieso in Biblio
  • doet wonderen voor zichtbaarheid
  • verschillende opties 'open'
  • handige tools en features 
• zelf-archivering is een deel van je onderzoeksproces. Jijzelf en je universiteit hebben zo altijd een goed overzicht van je publicaties - dit kan veel tijd besparen als er moet gerapporteerd worden! Het neemt echt niet zoveel tijd in beslag. 

Wat kan je nog doen?

• Registreer je voor een ORCID ID
• Gebruik zoveel mogelijk open formats (csv, docx, ...) - zorg ervoor dat je werk toegankelijk is via open source software
• Ga voor een open licentie (zoals Creative Commons)
• Ga voor een zogenaamde 'permanent identifier' voor je werk (zoals DOI)
• Neem de tijd om de metadata van je werk te verzorgen en documenteer je workflow

We moeten het even over DATA hebben

• Data is niet alleen maar DNA modellen en spreadsheets met labresultaten: onderzoeksdata is alles waarmee je je onderzoek en je publicaties staaft en kan vele verschillende vormen aannemen
• Correct omgaan met je data is een vorm van onderzoekshygiëne - essentieel voor reproduceerbaarheid van je werk en dus je geloofwaardigheid
• Research Data Management is essentieel voor elk type onderzoek!
• Zorg dat je data vindbaar, toegankelijk, hergebruikbaar en reproduceerbaar is en wees zelf correct bij het hergebruiken van data (citeer!)

http://5stardata.info/en/ by Tim Berners-Lee

Een aantal misverstanden 

• als je zelf je rechten behoudt en eventueel een open licentie toepast, ben jij de enige die beslist wat er met je werk gebeurt
• zelfs als je je auteursrechten hebt afgestaan is er heel wat mogelijk (zelf-archivering, eventueel na een embargo)

• Open Access = zorgen dat je onderzoek toegankelijk wordt. Niet meer, niet minder. 
• Er bestaan slechte OA tijdschriften, net zoals er slechte traditionele tijdschriften bestaan
• Publiceren in een OA tijdschrift is geen verplichting! Dankzij zelf-archivering kan je nog steeds zelf kiezen waar je publiceert! 

• OA wil niet zeggen dat auteursrechten (en andere rechten) niet meer van toepassing zijn
• Creative Commons of andere open licenties zijn geen vrijgeleide voor plagiaat
• Een paywall is geen bescherming tegen misbruik ('bad science is bad science')
• Open Access (publiceren of zelf-archivering) zorgt voor een 'timestamp' - je kan makkelijker bewijzen dat jij de eerste was

Misverstand 4:

Er zijn geen goede Open Access tijdschriften in mijn onderzoeksveld, of ik kan de author fee niet betalen, dus ik kan mijn werk niet OA maken

• Publiceer waar je wil, maar archiveer in Biblio!
• Check DOAJ
• Think, Check, Submit!
• ​Open Access Spectrum evaluation
• 400 tools and innovations in scholarly communication
•  

Misverstand 5: 

Open Access is duur

• Je hebt een punt! OA publishing is een lucratieve business geworden
• Veel tijdschriften (zoals op DOAJ) vragen nochtans geen author fees
• Author fees zijn vaak ook onderhandelbaar
• Veel funders betalen de fee terug! 
• Er zijn veel richtlijnen over aanvaardbare APCs

• je weet nooit wie wanneer je onderzoek gaat raadplegen, zeker in een wereld waar alles digitaal beschikbaar is
• misbruik is altijd mogelijk, ook voor werk dat achter een paywall zit

• als je onderzoek gedaan wordt in je eigen tijd/met privé middelen: geen probleem, laat het maar lekker achter de paywall! 
• als het met publieke middelen gebeurt betaalt het publiek drie keer: één keer voor je onderzoekstijd, één keer voor de tijd die je aan het editorial process besteedt en één keer om toegang te krijgen tot je werk

• het is niet omdat iets online beschikbaar is, dat alle verkoop wegvalt!
• vaak gebeurt echter het tegenovergestelde! Online beschikbaarheid: 
  • kan werken als een teaser!
  • kan helpen om nieuw publiek aan te boren (internationaal, pers, ...)
  • zorgt voor een digitaal visitekaartje